موزه بانک سپه
قاجار
آغا محمد خان در27 محرم سال 1155 قمری در گرگان چشم به جهان گشود. وی از طرف پدرش محمدحسنخان به ریاست ایل قاجار و حاکمیت آذربایجان برگزیده شد.
پس از مرگ محمدحسنخان وی به همراه برادرش حسینقلیخان اسیر شد و در شیراز تحت نظر قرار گرفت تا اینکه در سال 1193 به سبب آگاهی از مرگ کریم خان زند1 به بهانه شکار از شیراز به تهران و سپس مازندران گریخت وبا کمک قبایل قاجار توانست سلسله پادشاهی قاجاريه را پایه ریزی کند.
از سال 1193 تا سال 1344 هجری قمری هفت نفر 2 از این سلسله به سلطنت رسیدند که اولین آنها آغا محمد خان وآخرینشان احمدشاه بود.
در زمان آغا محمد خان3 ضرابخانه ها اجازه ضرب همه نوع سکه ای رانداشتند به خصوص ضرب سکه های زرین که از اهمیت وحساسیت ویژه ای برخوردار بود.
به عنوان مثال استرآباد، اصفهان، ایروان، تبریز، خوی، رشت، شیراز، طهران، قزوین، کاشان، کرمان و مازندران و یزد فقط سکه های زرین را ضرب می کردند.
در اين دوران سکههای تومان، قران ، ريال، شاهی ، دینار ،غاز و فلوس که هر یک دارای تقسیماتی است با شعارهای مختلف را یج بود از جمله
(تا زرو سیم را نشان باشد سکه صاحب الزمان باشد)4 آغا محمدخان
(سکه فتحعلیشه خسرو کشورستان) فتحعلیشاه5
(لطف حق تا که در جهان باقیست سکه صاحب الزمان باقیست) محمد شاه6
(السلطان بن السلطان ناصرالدین شاه قاجار) ناصرالدینشاه
(السلطان الاعظم و الخاقان الافخم مظفرالدین شاه قاجار) مظفرالدین شاه
در دوران ناصرالدین شاه ضرابخانه های کشور تعطیل وضرب سکه منحصر به ضرابخانه پایتخت، تهران گردید پس از وی شاهان دیگر قاجار بر اثر عدم لیاقت ونفوذ روس وانگلیس در امور مملکت و عدم توجه شاه به مسائل سیاسی واقتصادی ایران ارزش مسکوکات روز به روز رو به تنزل رفت تا اینکه دفتر قاجار بسته شد.
زیر نویس
1- پس از در گذشت کریم خان زند تا مدتی بین شاهزادگان زندیه درگيري وجود داشت كه در نهايت آخرين شاهزاده لطفعليخان بود كه با آغا محمدخان قاجار به جنگ و ستيز پرداخت و جنگ با شكست وي خاتمه پيدا كرد.
2- آغا محمد خان (1193-1211 هجری) فتحعلیشاه (1211-1250 هجری) محمدشاه (1250- 1264 هجری) ناصرالدینشاه(1264-1313 هجری) مظفرالدینشاه(1313-1324 هجری) محمدعلیشاه (1324- 1327هجری) احمدشاه (1327- 1344 هجری)
3- آغا محمدخان خود را چهارمین پادشاه قاجار برمیشمرد بدین ترتیب : جدش فتحعلیخان سپس محمد حسن خان پدرش وجهانسوز برادرش، به عنوان دومین و سومین پادشاه این خاندان.
4- سکه های نخستین آغا محمدخان مانند سکه های کریم خان دارای این بیت شعر است. فقط به جای عبارت یا کریم عبارت یا محمد در بالای سکه دیده میشود.
5- در زمان حکومت فتحعلیشاه که بعد از ناصرالدین شاه طولانیترین دوره پادشاهی در عهد قاجر بوده است ارزش پول کشور پیوسته پایین آمد به طوری که یک تومان زرین در اوایل حکومت وي با وزن حدود 96 حبه ضرب می شد اما در اواخر حکومت، وزن این سکه حدود 53 حبه بود.
6- محمدمیزا فرزند عباس میرزا و نوه فتحعلیشاه در دومین سال سلطنتش به زندگی قائم مقام پایان داد.
