موزه بانک سپه
به مناسبت گرامیداشت 28 اردیبهشت روز جهانی موزه و میراث فرهنگی نگاهی داریم به علم و حرفه موزه داری و سابقه تاریخی آن در نخستین بانک ایرانی
موزه در تاریخ یونان باستان به مکان سکونت موزها اطلاق می شده است، موزها الهه های نه گانه و دختران زئوس خدای بزرگ یونان بودند که هر یک مظهر یکی از هنرها و علوم رایج بوده اند و هنر ویژه خود را به دیگران الهام می بخشیدند.
جمعآوری و نگهداری آثار و اشیا در مجموعهها و موزهها سابقه دیرینه دارند. لیکن نگرش صحیح امروزی به موزه جایگاه آن را از محل نگهداری و تماشای اشیا به محلی با مشخصات یک مرکز پژوهش و آموزش و یک مرکز فرهنگی برای گذران مطلوب اوقات فراغت با رهآوردهای علمی و تربیتی سوق داده است. در این نگرش موزه، مؤسسهای علمی فرهنگی است که تأمل و اندیشه و پژوهش مستقیم بر روی آثار گوناگون از آثار طبیعی آفرینش و خلقت گرفته تا دستاوردهای فرهنگ و تمدن و هنر انسان را میسر میسازد و متخصصان و بازدیدکنندگان عمومی را با هنر و اندیشه، صنعت و پیشه و امور اجتماعی و اقتصادی و شئون گوناگون زندگی دیروز و امروز آشنا و مأنوس میسازد.
تمام کارهایی که منجر به تأسیس، راهاندازی و ادارۀ یک موزه میشود به طور کلی موزهداری نام دارد.
دانشِ موزهداری در عمل دارای دو بخش است که در واقع مکمل یکدیگرند، یکی گردآوری و نگهداری مجموعه و دیگری بهره برداری از آن.
بخش نخست تئوري یا موزهشناسي است كه به بحث راجع به تاريخچه پيدايش موزهها، حكمت موزه در جهان و تمام كارهاي تئوريِ ديگر راجع به ساختار موزه میپردازد. و مواردی همچون گردآوري اشياء (وظيفه اصلي موزه)، ثبت و ضبط آنها، آمادهسازي براي نمايش و ارائه و كارهاي آموزشي و پژوهشي در بخش دوم عملي (موزهنگاري) مطرح است.
واژۀ موزه گرافی یا موزهنگاری در برگیرنده بخش عملی یا توصیف عملی کار است و این دو بخش، یعنی دانشِ موزهشناسی همراه با هنر موزهنگاری است که همزمان پیام موزه را به گروههای مختلف بازدید کننده انتقال می دهد.
بانک سپه از اواخر دهه سی هجری شمسی و در زمان مدیر عاملی فرج اله آق اولی که خود علاوه بر مدیر عاملی بانک سپه مدتی عهده دار ریاست انجمن آثار ملی بود با خرید مجموعه های مسکوکات تاریخی ایران از مجموعه داران و بخشی از آثار اهدایی امرای ارتش ، مجموعه ای فاخر را گردآوری کرد و سنگ بنای ایجاد موزه ارزشمند بانک سپه در سال 1342 هجری شمسی گذاشته شد بنا بر اطلاعات موجود در نشریات بانک در سال 1342 دکتر عباس محتشم نوری از اولین روسای موزه بانک سپه بوده و اولین کاتالوگ موزه بانک نیز به همت خانم ملک زاده بیانی در سال 1350 به چاپ رسیده است .
ایجاد موزه بانک سپه نشان از توجه مدیران بانک به اهمیت تاریخ اقتصادی و میراث فرهنگی کشور داشت و از همین روی در خرداد ماه 1352 موزه بانک به صورت رسمی در طبقه همکف ساختمان ادارات مرکزی رسماً افتتاح شد و پس از 43 سال فعالیت به سبب کمبود فضاهای تخصصی و مورد نیاز و لزوم استفاده از همه ظرفیتهای نمایشی آثار در اسفندماه 1395 توسعه یافت و مورد نوسازی قرار گرفت و همکنون این موزه فاخر در طبقه همکف ساختمان ادارات مرکزی بانک سپه که خود از آثار معماری هوشنگ سیحون معمار نامدار ایرانی است در سه بخش مسکوکات ، تابلوهای نقاشی و بانک سپه به روایت تاریخ در معرض بازدید علاقمندان به تاریخ و فرهنگ ایران قرار دارد.
به این ترتیب نخستین بانک ایرانی 59 سال پیش نخستین موزه شبکه بانکی کشور را ایجاد و موزه داری را آغاز کرد.
موزه داری بر خلاف تصور عامه کاری حساس و پر مسئولیت و ترکیبی از علم و علاقه است ، موزه ها علاوه بر گردآوری و نمایش آثار به علاقمندان ، مسئولیت نگهداری علمی آثار، امین اموالی ، مستند نگاری ، حفاظت و مرمت ، ارائه توضیحات علمی و به روز به گستره وسیعی از مخاطبان با سطوح دانشی گوناگون ، روابط عمومی در موزه و آموزش و پژوهش که خود شامل همکاری با پژوهشگران ، تالیف کتب ، مقالات ، کاتالوگ و بروشورهای تخصصی و برگزاری سمینارها و نمایشگاههای موقت است را بر عهده دارند.
تهیه و تنظیم: احسان احمدی نایینی